Ik wil het graag even hebben over ‘gevaarlijke’ stress: dit is het type stress dat aanleiding geeft tot ziekte of burn-out als dit op lange termijn blijft aanhouden, en verschilt van zijn kortdurende tegenhanger die wel degelijk een beschermende functie heeft voor ons, door er bv. voor te zorgen dat je een adrenaline opstoot krijgt en uitwijkt als een andere wagen op de autostrade tegen je aan dreigt te botsen.
Stress verloopt namelijk in 3 fasen:
1. Je voelt je gestresst, prikkelbaar, je merkt mogelijks op dat je evenwicht verstoord is ofwel steek je het op je omgeving die moeilijk doet. Kortdurende stress fungeert als alarmbel. Ons lichaam is biologisch gemaakt om dagelijks te balanceren tussen een ontspannen staat van voldoening en korte stress om je tot actie te laten overgaan. Key is iets met dit alarmsignaal te doen i.p.v. je stressbestendig masker op te zetten (“dit raakt met niet”, “ik kan er goed mee om”). Stress wordt positief doordat je ingrijpt en er iets uit leert of verwezenlijkt. Stress wordt negatief door te doen alsof er niets aan de hand is. Dan blijft die stress namelijk onbewuste alarmsignalen door je lichaam en geest sturen en belandt je al gauw in de volgende fase van chronische stress.
2. Je voelt je niet langer gestresst want je weerstand verhoogt als beschermingsmechanisme van je lichaam om, als het ware, te overleven gedurende deze lastige periode. Waarschijnlijk besef je niet dat je evenwicht verstoord is of dat er iets moet ondernomen worden. “Ik heb geen stress hoor”, terwijl je lichaam en geest je in feite heel wat signalen sturen, zoals:
Kwaaltjes steken de kop op. Deze symptomen kunnen heel erg variëren van persoon tot persoon, bv. rugpijn, spierpijn in schouders of nek, eczeem, maag- en darmklachten, slapeloosheid, snellere hartslag, ademhalingsproblemen, …
Vaak wordt je dit echter zodanig gewoon, dat je er niet langer bij stilstaat dat jouw gezonde toestand niet bestaat uit pillen nemen, kwalen hebben, vatbaar zijn voor ziektes en infecties.
Maak een lijst die je in Excel of op papier bijhoudt om (de evolutie van) jouw stressignalen te detecteren op basis van onderstaande figuur uit mijn boek.
3. Je crasht omdat je lichaam uit deze weerstandsfase gaat en je nu niet anders kan dan inzien hoe al die onbewuste stress je lichaam serieus ziek heeft gemaakt. Dit hoeft geen burn-out te zijn, het kan ook een ziekte zijn waar je een tijdje van uit je lood bent geslagen of een ander ernstig signaal.
Wij zijn als mens biologisch niet aangepast aan onze huidige samenleving: met quasi hetzelfde lichaam als onze pre-historische voorganger moeten we nu functioneren in een wereld vol prikkels die onze hersenen makkelijk interpreteren als ‘gevaar’. Alsof we continu aangevallen worden door wilde dieren, en ons lichaam opspant en wil vechten of vluchten en we beseffen het zelfs niet! We gebruiken ons verstand trots om ‘de stress’ de baas te kunnen, terwijl dit echt niet getuigt van een verstandige aanpak op termijn….
Maar laat ons hieronder ons verstand eens aanwenden om stress aan te pakken, want ook daar hebben we als mens heel veel potentieel voor, alleen moeten we het willen zien én doen.
Stress aanpakken in 3 stappen:
1. Detecteer jouw eigen typische stresssymptomen. Denk zowel aan typische gedachten (bv. het lukt me nooit dit af te krijgen), gevoelens (bv. irritatie), gedragingen (bv. snauwen of fastfood eten) en lichamelijke klachten (bv. nekpijn). Gebruik hiervoor evt. onderstaande oefening uit mijn boek, schrijf jouw vaak voorkomende stresssymptomen op en deel ze met minimum 1 persoon die je vertrouwt en die je kan helpen om te herkennen dat “het weer zover is”. Als die persoon jouw eigen boodschap kan aanhalen op dat moment, zoals de stresssymptomen die je zelf beschreven hebt, dan is de kans groter dat je ernaar luistert i.p.v. je enkel aangevallen te voelen en geïrriteerd te reageren!
2. Erken dat je stress hebt, maar eraan gewoon bent geraakt en het niet opmerkt! Velen onder ons leiden een vrij haastig leven, waarin chronische (=voortdurende) stress zonder dagelijkse diepe rustmomenten eerder regel dan uitzondering is. Vandaar schat ik de kans groot in dat je van jezelf vindt dat je een stressbestendig persoon bent en dat het allemaal niet zo erg is, maar dat je toch heel wat symptomen van de lijst vertoont. Een onaangename, moeilijke situatie van jezelf aanvaarden lijkt makkelijk, maar het is één van de moeilijkste dingen die er is. Het heeft mij altijd geholpen om de nodige steun te zoeken bij een coach als ik ergens op vast liep.
3. Onderneem iets om uit die gevaarlijke fase 2 te komen, en weer te voelen hoe het écht met je gesteld is. Hier enkele cruciale tips.
· Ontspanning
Ontspannen zal vaak in eerste instantie aan het licht brengen hoe slecht je je voelt. Als ik een paar dagen rationeel werk uitvoer op de PC zonder veel tijd te nemen voor bewuste beweging of introspectie, dan ga ik daarna tijdens yoga of mindfulness merken dat m’n geest op volle toeren in een maalstroom van dwingende gedachten draait en dat mijn nek en schouders helemaal vast zitten.
Dit is een consistent gegeven, dat ik zelf telkens ervaar: door te ontspannen in plaats van louter in mijn hoofd te leven en cognitief werk te doen, ga ik van gevaarlijke stressfase 2 naar ‘gezondere’ stressfase 1 en voel ik weer mijn stress. Belangrijk is om te weten dat dit een goed teken is!!
Aanvaard dus dat je je slecht mag voelen, en soms door de zure appel heen moet bijten om erna weer gezond te zijn en je goed te voelen. Zie je de analogie met wat ik hier vertel en het feit (wat je ongetwijfeld al hebt meegemaakt) dat je vaak net in het weekend, op reis of in je verlof ziek word? Je lichaam ziet dan schoon zijn kans om je te dwingen te rusten en zo van gevaarlijke stress (fase 2) naar handelbare stress (fase 1) te gaan.
· Beweeg
“Ik sport wekelijks en dat is voor mij ontspannend, waarom zou ik meditatie of yoga gaan doen?” Wel, onze geest is slim en goed in ons afleiden met allerlei mooie praatjes. Het kan dus dat jij denkt dat je ontspant, maar dat je tijdens het lopen of zwemmen continue in stressvolle gedachten verzonken bent, vaak onbewust op automatische piloot. Ik spreek uit ervaring :)
Door jouw sport mindful uit te voeren, voorkom je dit en zorg je dat het ook geestelijk écht ontspannend is. Zelf voel ik enorm goed het verschil met hoe ik vroeger tijdens het lopen soms mijn agenda in gedachten overliep of strevende gedachten had over wat ik wou presteren, en hoe ik nu mindful langzamer zwem terwijl ik op mijn ademhaling let en zeer diepe geestelijke en lichamelijke ontspanning ervaar, in de wetenschap dat ik goed ben zoals ik op dat moment ben en geen prestatie moet neerzetten.
Mindful sporten leer je best eerst in een langzamere manier van beweging of stilzittend, want het aanleren van mindfulness vergt in het begin best wel een inspanning! Vandaar dat een mindfulness 8-weken training of mindful yogalessen (waarin veel aandacht naar meditatie gaat) echt een aanrader zijn.
Weet dat een kwartiertje wandelen per dag heel erg goed is voor je lichaam en geest, en dat het helemaal niet hoeft om intens te gaan sporten, als dit je ding niet is!
· Voeding
Ik kan moeilijk iets over stress schrijven, zonder voeding te vermelden. Stress start in de darmen, en aldus heeft je voeding een directe grote impact op hoe gevoelig je bent voor stress alsook het herstellen van bestaande langdurige stress. Er is geen betere manier dan het gewoon te proberen: informeer je (bv. boeken, internet, voedingscoach bv. apothekeres sabinemartens.be) en start gewoon met een gezond , suikervrij ontbijt en als je echt een die-hard bent: ook het laten staan van koffie en alcohol. Doe dit consistent gedurende minimum 2-4 weken en voel zelf het verschil.
ความคิดเห็น